O' (SAV) RANTA MÜSADE ETMEZDi

Dünya ekonomik sisteminin tekelleşme ve iktisatçıların tabiriyle "vahşi kapitalizm" uygulamaları nedeniyle içine düştüğü çıkmazın yoğun olarak tartışıldığı şu günlerde İslam İktisatçısı Doç. Dr. Cengiz Kallek'ten anlamlı açıklamalar geldi. Dünya Bülteni'ne konuşan Kallek, Hz. Peygamber'in getirdiği iktisat anlayışının rantçılık ve tekelciliği dışladığını vurgulayarak temelde adil bir bölüşümü esas aldığını dile getirdi.

Hz. Peygamber'in iktisadi prensiplerini yansıtması bakımından önemli bir örnek olarak gösterilen Medine pazarının işleyiş tarzını değerlendiren Cengiz Kallek şu tespitlerde bulundu:

"Hz. Peygamber, hicretinin ardından, Medine'deki pazarları gezerek bunların asla Müslümanların pazarı olamayacağını buyurdu. Sonra bir yeri seçerek çadır kurdu. Ama Yahudilerin lideri Ka'b bin Eşref o pazarın kendi iktisadî hâkimiyetleri üzerindeki tehdit edici rolünü önceden görmüş olmalı ki, Hz. Peygamber'in orada kurdurduğu çadırın iplerini keserek sabotajda bulundu. Sonra Hz. Peygamber pazarı daha stratejik, daha merkezî, Mescid-i Nebevî'ye ve Medine'ye giriş çıkış yollarının kesişim noktalarına daha yakın bir vadi içinde kurdu ve "İşte sizin pazarınız budur" dedi. Burası düz ve açık bir alandı. Öyle ki pazaryerine inen birisi devesinin palanını bıraksa, alış veriş ederken ne tarafa gitse onu görebilirdi.

Hz. Peygamber pazarın kuruluşu sırasında iki önemli kural koydu: "Pazar vergisi alınmayacak" ve "devamlı sabit yerler edinilmeyecek". İlk kural vergi maliyetleri oranında fiyatları düşüreceği için hem satıcıların hem alıcıların o pazara rağbetini sağlamaya yönelik olsa gerektir. İkinci kural, diğer iktisadî emir ve yasaklarıyla birlikte düşünüldüğünde İslâm'ın kapitalizmin temel unsurlarından tekelciliğin ve rantçılığın açıkça karşısında olduğunu göstermektedir. Zira pazara erken gelen en iyi yeri kapacaktır. Zaten Hz. Peygamber daha öncesi ve sonrasında da tekelcilik ve rantçılık olarak adlandırılabilecek pek çok işlemi yasaklamıştır. Dolayısıyla Hz. Peygamber'in bu hükümle, daha sonra kapitalizm diye ortaya konan ve aslında rekabetçi, serbest bir piyasa öngörüsüne rağmen uzun vadede -rekabet rekabeti öldüreceği için- tekelcilikle sonuçlanan sistemin en temel niteliklerinden birine, yani tekelciliğe, kaşı çıktığını söyleyebiliriz."